تحلیـل بهـره وری از دیـد اصـول پایـه ای نـاب مطالعه موردی پالایشگاه تهران

بهره وری استفاده موثرتر از منابع، اعم از نیروی کار، زمین، سرمایه، مواد، انرژی، ماشین آلات و ابزار، تجهیزات و اطلاعات در فرایند تولید کالا و خدمات است. به عبارت دیگر، می توان چنین گفت که هدف بهره وری، عبارت است از به حداکثر رسانیدن استفاده از منابع، نیروی انسانی، سرمایه، مواد خام تولیدی، زمان و... به شیوه ای عملی و با کاهش هزینه های تولید، به منظور گسترش بازار، افزایش اشتغال، کوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی و بهبود معیارهای زندگی، به شکلی که به نفع کارکنان، مدیران و مصرف کنندگان باشد. دلایل مختلفی از جمله نیاز سازمان، تلاش برای بقا در شرایط متلاطم و متغیر رقابتی در دنیای امروز، موجب شده است که شرکت ها و سازمان های مختلف روش های مدیریتی متنوعی را با هدف افزایش بهره وری سازمان اعمال نمایند به طوری که موجبات رضایت تمامی ذینفعان را فراهم کند. نظام ارتقای بهره وری در سه گروه قابل دسته بندی است: نظام هایی که بر حذف یا کاهش تلفات ناشی از مواد و ماشین تمرکز دارد. نظام هایی که بر حذف یا کاهش تلفات ناشی از عملکرد انسان تمرکز دارد. نظام هایی که بر حذف یا کاهش تلفات ناشی از تعامل نامناسب بین انسان، ماشین و مواد تمرکز دارد. تفکر ناب یا تولید ناب که با نام دیگر سیستم تولیدی شرکت تویوتا نیز شناخته شده است، رویکردی سیستماتیک به افزایش بهره وری که همان افزایش ستانده سازمان به داده آن است دارد. هدف اصلی این سیستم حذف ضایعات، کاهش انبار داری، استفاده بهینه از منابع انسانی و تنوع تولید در راستای تامین نظر مشتریان است. این تفکر امروزه با توجه به موفقیت شرکت بنیان گذار آن در جهان مورد توجه بسیاری از شرکت های پیشرو قرار گرفته است. از آن جا که منابع یک کشور محدود است، افزایش بهره وری به عنوان یک ضرورت اساسی برای ارتقای استاندارد زندگی مردم، اهمیت پیدا می کند. پیاده سازی صحیح تفکـر ناب در یک سازمان علاوه بر تاثـیر مستقیـم بر بهره وری سازمان باعث رشد احساس اهمیت ومسوولیت پذیری کارکنان شده و رضایت شغلی و تعهد سازمانی افراد را بالا می برد و به این ترتیب نتایج مطلوب ناشی از افزایش بهره وری سازمان را دو چندان می کند. در این تحقیق بر آنیم که بهره وری پالایشگاه تهران را از منظر تفکر ناب مورد تحلیل قرار داده موقعیت کنونی آن را مشخص کرده و در صورت شناسایی فاصله راهکارهایی برای حرکت این مجموعه به سوی پیاده سازی فرهنگ ناب ارائه نماییم. جهت حصول به این منظور واحدهایی از پالایشگاه به عنوان نمونه انتخاب شده و اطلاعات مورد نیاز به صورت مشاهده میدانی، طرح پرسش نامه و مصاحبه جمع آوری شده اند. سپس به منظور اندازه گیری موقعیت کنونی سازمان از دید تفکر ناب، مجموعه ای از شاخص ها شناسایی، تعریف و اندازه گیری شده اند. سپس مدلی برای مشخص کردن موقعیت فعلی سازمان و موقعیت مطلوب آن طراحی و ارائه شده است.